Ekrem Kızıltaş
Fındık ve milyonların hüsranı...

Ağustos`un ilk günlerinde Karadeniz`in kıyı kesimlerinde başlayan ve halen özellikle Batı Karadeniz`in kıyıya biraz uzak ve nispeten yüksek kesimlerinde süren bir heyecan var: İnsanlar fındık topluyor.


Toplanmış fındıklar patoza veriliyor ve fındıklar kurutulduktan sonra, satılacağı yere götürülmek üzere bekliyor.


Diyarbakır`dan, Şanlıurfa`dan, Mardin`den, Adıyaman`dan... gelen binlerce insanın katkıda bulunduğu fındık işinde, bu sene endişeli bir bekleyiş hakimdi.


Hükümetin, destekleme fiyatlarını açıklaması geciktikçe, heyecan ve korku artıyor ve yüzbinlerce üretici, belirsizlik yüzünden uykusuz geceler geçiriyordu.


Nihayet 30 Ağustos gününün öğle saatlerinde, Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, fndığa Eylül`de 4, Ekim-Kasım`da 4.5, Aralık ve sonrasında 5 YTL`müdahele alım fiyatı` uygulanacağını açıkladı.


Açıklama çok geç kaldı; fiyat beklentilerin çok altında ve dahası kademeli fiyat, ülke gerçekleri ile taban tabana zıt bir husus...


Açıklama geç, çünkü fındık fiyatı Ağustos Ayı başlarında açıklanmalı idi hiç değilse.


Karadeniz Bölgesi`ne akın akın gelen insanların yevmiyeleri ve çalışma şartlarının belirlenmesinde sıkıntılar yaşandı.


Çoğu üretici, çalışanlara ödeme yapabilmek için fındığının bir bölümünü 2.5 YTL gibi düşük bir fiyattan satmak zorunda kaldı.


Geçtiğimiz yıl 5 YTL`nin üzerinde açıklanan destekleme fiyatının bu sene 4 YTL olmasının sebebini kimse anlayabilmiş değil.


Kaldı ki, fındık fiyatının piyasada verilen fiyatların çok altında tahakkuk edeceği de, herkes tarafından bilinen bir gerçek. Bilindiği kadarıyla geçen seneden elde kalan fındık yok ve bu sene üretimin fazla olduğu şeklindeki iddiaların ne kadar doğru olduğu da, bilinmiyor. Çünkü fındık çok olsa da, kuraklık dolayısıyla içi boş fındık fazla.


Eylül`de 4, Ekim-Kasım`da 4.5 ve Aralık ve sonrasında satana 5 YTL şeklinde formüle edilen kademeli fiyat, ilginç bir konu.


Fındığının bir bölümünü zaten çok ucuz fiyattan elinden çıkaran ve kalanı da hemen elinden çıkarmak zorunda olan üreticileri düşünmesi gereken Bakanlık, anlaşılan eli rahat olanları düşünmüş.


Fındık fiyatı açıklandığı sırada, Sakarya`nın Kocaali İlçesi`nde idim.


Fındık üreticisi ve aynı zamanda tüccarı olan, Saadet Partisi Kocaali İlçe Başkanı Osman Mert`in ticarethanesinde toplanan insanların ağızlarını bıçak açmıyordu nerdeyse.


Açıklamaya inanamıyor gibi bir halleri vardı ve durup durup, bu yanlıştan dönmenin mümkün olup olmayacağını soruyorlardı.


Sonrasında Kocaali`nin Karapelit ve Açmabaşı köylerine uğradık.


Fındık toplayan, patoza veren, harmanında kurutan insanlar, kırgın ve kızgındı.


Açıklamanın geç kalışı, fiyatın bu kadar düşük oluşu ve dahası, sıkıntılı olanları değil durumu rahat olanı kollayan, kademeli alış sistemi, insanlarda `ihanete uğradık` kanaatini oluşturmuş.


Açmabaşı ve Karapelit köyleri sakinlerinin konuştukları, milyonlarca insanı yakından ilgilendiren fındık konusundaki açmazların hikayesi. Türkiye`nin nerdeyse tekel konumunda olduğu, ikamesi olmayan bir ürün, fındık. Ama fındığın borsası Hamburg`da.


Fındık değer olarak, İhraç ettiğimiz tarım ürünlerinin yarısından fazlasını oluşturan bir kalem üstelik. Ama nedense değerine temel oluşturacak destekleme hususunda üvey evlat.


Fındık bilgisizlik, ilgisizlik ve bireysel kâr arzusuyla yapılan küçük hesapların kurbanı. Üreticinin, esnafın, tüccarın, fabrikatörün, ihracatçının ve dolayısıyla devletin; yani ilgili hemen herkesin kazanabileceği bir yol bulmak mümkün aslında.


Bunun için, üç-beş kişinin kazanmasını değil; geçimini fındıktan sağlayan milyonların ve ülkenin kazanmasını temel hedef olarak tesbit etmek gerekiyor.


Gerisi teferruat.

2008-09-01 Milli Gazete