Çalışanların 1 Ekim sendromu
1 Ekim`de yürürlüğe girecek olan sosyal güvenlik reformu, emekliliği gelenleri düşündürüyor. Sosyal güvenlik uzmanı Tezel, `Yeni yasadan sonra çalışmak kötü, emekli olmak kötünün kötüsü...

1 Ekim`de yürürlüğe girecek olan sosyal güvenlik reformu, emekliliği gelenleri düşündürüyor. Sosyal güvenlik uzmanı Tezel, `Yeni yasadan sonra çalışmak kötü, emekli olmak kötünün kötüsü. Çalışanlar için en iyi durum yasanın iptal edilmesi` dedi.


`Mezarda emeklilik` yasası olarak adlandırılan ve 1 Ekim`de yürürlüğe girecek olan sosyal güvenlik reformu, emekliliği gelenleri kara kara düşündürüyor. Sosyal güvenlik uzmanı Ali Tezel`e göre, sosyal güvenlik reformuyla birlikte emekli aylığı çalışılsa da, emekli olunsa da düşecek. Çalışanların merak ettiği `1 Ekim`den önce emekli olmak mı, yoksa çalışmaya devam etmek mi avantajlı` sorusunu, Ali Tezel NTVMSNBC için yanıtladı. Tezel`in işçileri ve Bağ-Kur`luları yakından ilgilendiren `1 Ekim` tartışmasına ilişkin görüşleri şöyle...


Tezel, emeklilikleri yaklaşan çalışanların merak ettikleri, `1 Ekim 2008`de emekliliği gelip de emekli olmayanlar, çalışmaya devam edenler ne kaybedecekler ne kazanacaklar?`, ` 1 Ekim 2008`de emekliliği gelen ve emekli olanlar ne kazanıp ne kaybedecekler?` ve `Bu yasa yürürlüğe girmese durum nasıl olacaktı, bu yasa yürürlüğe girince nasıl olacak?` sorularını yanıtladı:


YÜZDE 7`LİK KAYIP OLACAK


Şu andaki sistem gereğince emekli aylıklarının hesabında geçmiş yılların kazançlarının güncellenmesinde, hem geçmiş yılların enflasyon oranının tamamı, hem de Türkiye`nin büyüme hızının oranının tamamı dikkate alınıyor. Mesela 2007`de enflasyon yüzde 10 olmuşsa ve 2007`de yüzde 10 büyüme oranı olmuşsa; emekli maaşlarımız bir önceki yıla göre yüzde 20 artıyor. Çünkü yüzde 10 enflasyon ve yüzde 10 büyüme hızına ekleniyor.


Yeni sosyal güvenlik reformu yürürlüğe girdikten sonra ise, bu enflasyon oranının tamamı alınacak ama büyüme hızının oranının sadece yüzde 30`u alınacak. Bunu az önceki örnekle açıklarsak: Emekli aylığı 2007`de yüzde 10 enflasyon+yüzde 10 büyüme rakamının toplamıyla yüzde 20 oranında artarken, bundan sonra yüzde 13 oranında artacak. Yani yüzde 7`lik bir kayıp olacak.


ÇALIŞANA YÜZDE 13, EMEKLİYE YÜZDE 10 ARTIŞ


Tabii bu kayıp olacak ama, `1 Ekim 2008 günü gelmeden önce emekli olun` demek de doğru değil. Emekli olunca daha da az artacak. Yine getirilen yeni sistem gereğince emekli maaşları sadece enflasyon oranı kadar artacak. Örneğimizden yola çıkarsak; yüzde 10 enflasyon oranı ve yüzde 10 büyüme oranı vardı. Şimdiki sistem gereğince yüzde 20 artıyordu. Yeni gelen sistem ile emekli aylıkları çalışmaya devam edenler için yüzde 13 artacak. Ama çalışmaz emekli olursak, yüzde 10 artacak. Bu sefer gelişme hızı hiç yok, sıfır olacak; emekli maaşı sadece enflasyon oranı kadar artmış olacak.


1 Ekim 2008 günü emekli olanla, 1 Ekim 2009`da emekli olan arasında kıyaslama yaparsak: Mesela 1 Ekim 2008 günü gelmeden emekli olan ve emekli aylığı 1.000 YTL olarak hesaplanan birisi, bugün emekli olursa 1 Ekim 2009 günü emekli aylığı yüzde 10 artarak 1.100 YTL`ye ulaşacak. (Enflasyonun yüzde 10 olduğunu varsayarak hesaplıyoruz) Yine gelişme hızının da yüzde 10 olduğunu varsayarak hesaplayarsak, aynı kişi emekli olmasa ve çalışmaya devam etse emekli aylığı 130 YTL artacak: (Yüzde 10 enflasyondan yüzde 3`te gelişme hızı olmak üzere). Aynı kişi bu sosyal güvenlik reformu çıkmamış ve çalışmaya devam ediyor olsa idi 1.200 YTL olacaktı. Çünkü yüzde 10 enflasyondan gelecek fark var, yüzde 10 da gelişme hızından gelecek fark olacaktı.


ÇALIŞSANIZ DA DÜŞECEK, EMEKLİ OLSANIZ DA DÜŞECEK


Yeni sosyal güvenlik reformu, gelişme hızından gelen büyümenin yüzde 70`ini dikkate almayacağı için bundan sonra hesaplanacak emekli aylıklarında gelişme hızının yüzde 70`i kadar oranında düşüşler olacak. Ancak bu `1 Ekim 2008 gelmeden emekli olun` demek değil. Oradaki en büyük handikap, sosyal güvenlik reformunun yürürlüğe girecek olmasıdır. Şayet sosyal güvenlik reformu yürürlüğe girmezse, emeklilik aylıkları hem enflasyon oranları, hem de gelişme hızı kadar artarken, sosyal güvenlik reformu yürürlüğe girince emekli olamadan çalışmaya devam edenler için enflasyon oranı artı gelişme hızının yüzde 30`u kadar artacak. Ama emekli olurlarsa sadece enflasyon oranı kadar artacak. Yani aşağı tükürsen sakal, yukarı tükürsen bıyık. Bundan sonra sosyal güvenlik reformu öyle kötü bir sistem getiriyor ki, çalışsanız da düşecek emekli olsanız da düşecek.


ÇALIŞMAYA DEVAM ETMEK DAHA AVANTAJLI AMA


Çalışmaya devam etmek daha avantajlı. Ama şunu da düşünmek lazım. Çalışmaya devam etmek derken, yine 1.000 YTL örneğinden gidersek; kişi bugün emekli olsa, ayda 100 YTL emekli maaşı alsa; yine sosyal güvenlik destek primiyle aynı iş yerinde çalışmaya devam etse ve 1.000 YTL de oradan almış olsa; 2.000 YTL gelir elde etmiş olacak. Ama aynı kişi, bir yıl boyunca çalışırsa emekli olmazsa emekli aylığı almamış olacak. Sadece bir yıl sonra emekli olduğunda emekli maaşı 130 YTL artmış olacak; yani 1.130 YTL almış olacak. Bir yıl sonra gelecek olan 1.130 YTL için bir yıl boyunca 12 bin YTL`lik gelirden mahrum olmuş olacak.


TERCİH KİŞİNİN KENDİSİNE KALMIŞ OLACAK


`1 Ekim`den önce emekli olun` da diyemeyiz, emekli olmayın çalışın da diyemeyiz. Tercih kişinin kendisine kalmış olacak. İkisi de kötü çünkü. Çalışmak da kötü, emekli olmak da kötü. En iyisi var olan sistemin devamı yönünde irade beyanında bulunmaktır. Bu da, şu anda Anayasa Mahkemesi`nin elinde. Eğer Anayasa Mahkemesi iptal ederse çalışanlar o zaman en kazançlı hale gelmiş olacaklar.


EMEKLİLER `TÜRKİYE BÜYÜMESİN` DİYE DUA EDECEK


Sosyal güvenlik reformu 1 Ekim 2008 günü yürürlüğe girerse, emekliliği gelmiş ama emekli olmamış biri için şunu söyleyebiliriz: Eğer 1 Ekim 2008 günü gelmeden emekli olursa emekli maaşı bundan böyle sadece enflasyon oranı kadar artacak. Bu ülkenin büyümesinden, kalkınmasından bir kuruş pay alamayacaktır. Bu sosyal güvenlik reformunun getirdiği uygulamalardan bir tanesidir. Hani siyasilerimiz, `Ülkeyi bu sene yüzde 10 büyüttük` diyor ya, emeklilerimizin o zaman şöyle bağırması lazım: `Bana ne büyüttüysen!`. Çünkü ülkeyi büyütmenin emekliye bir faydası olmayacak. Üstelik emekli büyüyen ülkede kendisi küçük kalacak. Ve her yıl Türkiye ne kadar büyürse emekli o kadar fakirleşmiş olacak. Emekliler `Türkiye büyümesin, ben fakirleşmeyeyim` diye dua edecek.


ON YIL SONRA EMEKLİ OLAN 8 BİN YTL ALACAK


Emekli olmayıp çalışan için de şunları söyleyebiliriz: 10 yıl sonra emekliliği dolacak olan birisi, eğer bugünkü sistem devam ederse 2018 yılında 14 bin YTL emekli maaşı alabilecekse, sosyal güvenlik reformu yürürlüğe girdiği için 8 bin YTL emekli maaşı alacak. Bu da 2018 yılında kendisinden yaklaşık 6 bin YTL`lik bir kayıp demektir. Bu sosyal güvenlik reformunun getirdiği kayıplardan biri. Hatta 2020 yılında bu kayıp, emekli maaşının iki katına ulaşacak. Yani 20 bin YTL emekli maaşı alacakken, 9 bin YTL emekli maaşı almış olacak.


1875 EKMEK YERİNE 900 EKMEK


Yıllık enflasyonun yüzde 10 ve yıllık büyümenin yüzde 10 olacağı varsayımıyla bu hesaplamalar yapılmıştır. Bu hesaplamalar sonrasında, sosyal güvenlik reformunun çalışanların ve emeklilerin cebinden her yıl çok yüksek miktarlarda para alıp götüreceğini söyleyebiliriz. Bunu sadece parasal değil de ekmek fiyatlarıyla somutlaştırırsak; (ekmeğin de yine her yıl enflasyon oranı ve büyüme oranı kadar artacağını varsayarak) 2020 yılında alabileceği ekmek sayısının yarısı kadar ekmek alabilecek bir emekli maaşıyla. Şu anda 1.500 YTL emekli maaşı alan birisi, 80 kuruşluk ekmekten 1875 ekmek alabiliyor. Ama 2020 yılında alabileceği ekmek sayısı 900`e düşecek.


Gelir dağılımı eşitse, bir ülke büyüyorsa kişi başına milli gelirin de aynı oranda artması gerekir. Değilse bile, o eşitsizlik içinde bile, bir önceki yıla göre yüzde 10 arttıysa gelirlerinin de yüzde 10 artması lazım.


MEMURLARI ETKİLEMİYOR AMA...


Bu konuştuğumuz konu, güncelleme katsayısıdır. Anayasa Mahkemesi güncelleme katsayısını bir önceki yasada iptal etmişti. Çünkü memurları da etkiliyordu. Yani Anayasa Mahkemesi üyelerini de etkiliyordu. Şu andaki yasayla sadece işçileri ve Bağ-Kur`luları etkiler hale getirildi. Yani memurları etkilemeyecek. Yani yeni sosyal güvenlik reformuyla güncelleme katsayısında getirilen değişiklik Anayasa Mahkemesi üyelerini etkilemeyecek Güncelleme katsayısı sadece işçileri ve Bağ-Kur`luları ilgilendiriyor diye gözardı etmemesi ve hakkaniyet adına bu yeni düzenlemeyi iptal etmesi gerektiğini düşünüyorum. ntvmsnbc.com

2008-08-31 Rota Haber