Krizden kurtarıcı yapılarımız var mı?

Tahsin Sınav-16 Mart 2009


YENİ ŞAFAK - İkisadî krizlere girmemeyi sağlayacak sosyo-ekonomik yapılarımızla birlikte, girilmiş krizlerden ekonomimizi koruyup kurtaran yapılarımız da olmalı. Böyle bir yapılanma, iktisadî hayatımızı bütün boyutlarıyla kapsayan düşünce birikimlerimizi piyasa ekonomisi içerisinde doğru bir sistematiğe oturtmamızı gerekli kılıyor. Ve bu sistematikle uyuşan somut modellerin üretilip uygulamaya sokulması da şart. Ancak bu yöntemle krizden doğan istihdam sorunlarına deva oluşturulabilecektir.
Herkesçe bilindiği üzere, bugün bütün dünyada küresel krizin yol açtığı işsizliğe karşı tedbir almakta zorlanılmaktadır. Dünya pazarını yöneten çok uluslu ve çok büyük firmalar bile işçilerinin istihdamını sürdürmekte zorlanmış ve kayda değer oranda işçisini işten çıkarma zorunda kalmıştır. Küresel yapı içerisinde krizden korunma yapısı bir türlü oluşturulamamış ve bu çaresiz yapı, her türlü senaryonun denenmesine rağmen, bir türlü işleyişi temin eden bir sürece sokulamamıştır. İthal ikâmesi ve karma ekonomi modellemeleriyle sanayisini kurma girişimlerini kurgulayan Türkiye, gelişme düzeyinin geldiği aşamada “ihracata dönük büyüme modeli” ile küresel sisteme entegre olmayı başarmış ve ihracatını sürekli artırma trendini yakalayarak geleceğin büyük ekonomileri arasına adını yazdırabilmiştir. Ancak bugünlerde önümüze çıkan süreç, yaşanan küresel kriz nedeniyle ihracatımızın daralması gerçeğini önümüze koymuştur. Ve dışsatım gücümüze ve uluslararası rekâbet kapasitemize rağmen, büyüklü-küçüklü tüm firmalarımızın istihdam kapasitelerini sarsmıştır. Bu durum, sorunlarımızın çözümünü küresel ölçeğe çekmiştir.

Bütün dünya ve bu kapsamda Türkiye, işsizliğe karşı çözüm aramayı sürdürmektedir. Hatta bu çözüm arayışları, yaşadığımız mahallî – yerel yönetimler seçimi hakkındaki kampanyalarda siyasî polemik konusu bile olabilmiştir.

Bu anlamda Türkiye, “İşsizlik Sigortası Fonu”nu kullanarak “krizden doğan istihdam sorunlarına deva” aramaktadır. Bu zaten yasal olarak öngörülen bir yöntemdir. Ve sözkonusu fonumuzun çözümde kamunun elini güçlendiren bir potansiyeli içinde barındırdığı da kabul edilmektedir. Ancak bunun modellemesinin toplumsal zemine yerleştirilmesi gerekiyor. İşte bu anlamda Türkiye İş Kurumu'nun işsizlik sigortası uygulama modelleri önem taşımaktadır.

Türkiye İş Kurumu'nun işsizlik sigortası uygulama modelleri arasında ilk sırada, işçilerin işten çıkarılmasını da önleme kapasitesi yasal olarak oluşturulmuş bulunan “Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Uygulaması” yer almaktadır. Geçen haftaki yazımda bu uygulamanın temel esaslarından bahsetmiştim. Burada bu konuda vurgulamak istediği husus, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişlerinin Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Uygulaması hakkındaki inceleme denetimlerindeki yaklaşıma ilişkindir. Takriben 30 sene birlikte görev yaptığım meslektaşlarımın bu incelemelerinde Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Uygulaması hakkında daraltıcı değil, ekonomik krizi önleyici ve bu çareyi etkinleştirici bir yapıyı âcilen oluşturacaklarına inanıyorum.

Bu anlamda İş Müfettişlerinin örgütlü olduğu “İş Teftiş Kurulu Başkanlığı” da bu yapıyı oluşturmada katkıyı azamileştirmekten kaçınmamalı ve süratli davranmalıdır. Daha açık bir söyleyişle, İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, yasal değişikliğe paralel yönetmelik değişikliği ve çalışma hayatını etraflıca aydınlatıcı nitelikte tebliğ yayınlanmasını Bakanlık'la birlikte sağlamalı; yapılacak ekonomik ve sosyal analizlerin şeffaflaşmasını temin etmelidir. Acilen bu etkinliğe yönelik çabaya ihtiyaç ortaya çıkmıştır.

Bir de Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın İŞKUR ile birlikte uygulamaya soktuğu işsizliğe karşı somut bir önlem olarak temayüz eden “İşsizlere Meslek Edindirme Kursları”ndan bahsetmek istiyorum. Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın İbrahim KARAOSMANOĞLU ve ekibi tarafından hazırlanıp uygulamaya konulan “Meslek Kurslarıyla İşsizlere Meslek Edindirme Modeli” somut ve kaydadeğer bir toplumsal proje olarak çok dikkat çekmektedir. Uygulanabilir bir örnek oluşturması nedeniyle, bu ortak girişim hakkında, TVNET'te dün (Pazar günü 14,15-15,00 saatleri arasında Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Mustafa ÇÖPOĞLU'nun katılımıyla “Çalışanın Sesi” programımızda önemli bir çalışma yürüttük. Bu modelin bütün belediyeler için ufuk açıcı bir niteliği bulunmaktadır. Ve umarım ki seçim sonrasında potansiyel donanımını bu alana tahsis etmesi gerekli olan bütün belediyelerde bu model örnek alınarak meslekî eğitim çalışmalarına başlanır.

Böylece krizlere girmemeyi sağlayacak veya girilmiş krizlerden ekonomimizi koruyup kurtaracak yapılarımızı oluşturmayı başarırız.